UPI Changes From 1 August 2025
गेल्या काही वर्षांत, युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) हे आपल्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनले आहे. भाजीवाल्यापासून ते मॉलमध्ये शॉपिंग करण्यापर्यंत, UPI ने आपलं आयुष्य खरंच खूप सोपं केलं आहे. पण, १ ऑगस्ट २०२५ पासून, नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) काही महत्त्वाचे बदल लागू करत आहे, जे तुमच्या UPI अनुभवावर परिणाम करू शकतात. चला, जाणून घेऊया हे बदल काय आहेत आणि ते तुमच्यासाठी किती महत्त्वाचे आहेत!
१. बॅलन्स तपासणी आणि खात्याच्या माहितीवर मर्यादा
तुमच्यापैकी अनेकांना सवय असेल, वारंवार आपल्या खात्यातील शिल्लक (बॅलन्स) तपासण्याची, किंवा तुम्ही UPI ॲपवर लिंक केलेल्या बँक खात्यांची यादी पाहण्याची. पण आता यावर मर्यादा येणार आहे.
* बॅलन्स चौकशी: आता तुम्ही एका UPI ॲपवर दिवसातून फक्त ५० वेळाच तुमच्या खात्यातील शिल्लक तपासू शकाल. याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही ५० पेक्षा जास्त वेळा व्यवहार करू शकत नाही, फक्त बॅलन्स तपासण्यावर मर्यादा आहे.
* लिंक केलेल्या खात्यांची माहिती: तुमच्या मोबाईल नंबरशी लिंक असलेल्या बँक खात्यांची यादी तुम्ही दिवसातून फक्त २५ वेळाच पाहू शकाल.
यामागील कारण काय? वारंवार बॅलन्स तपासणी किंवा खात्यांची माहिती पाहिल्याने सिस्टिमवर अनावश्यक ताण येतो. हे बदल सिस्टिमवरील भार कमी करून UPI व्यवहारांची गती आणि कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी करण्यात आले आहेत.
२. ऑटो-पे व्यवहारांच्या वेळेत बदल
तुमची मासिक बिले, सबस्क्रिप्शन्स किंवा SIP साठी ऑटो-पेमेंट सेट केले आहे का? तर हा बदल तुमच्यासाठी महत्त्वाचा आहे.
* पीक अवर्समध्ये 'नाही': आता ऑटो-पे व्यवहार फक्त गैर-पीक अवर्समध्ये (Non-Peak Hours) केले जातील. पीक अवर्स म्हणजे सकाळी १० ते दुपारी १ आणि सायंकाळी ५ ते रात्री ९:३० या वेळेत तुमचे ऑटो-पे व्यवहार होणार नाहीत.
यामागचा उद्देश काय? पीक अवर्समध्ये UPI सिस्टिमवर प्रचंड गर्दी असते. या काळात ऑटो-पे व्यवहार टाळल्यास, इतर महत्त्वाचे रिअल-टाईम पेमेंट अधिक सुरळीत आणि वेगवान होतील.
३. व्यवहाराची स्थिती तपासण्यावरही निर्बंध
जर तुमचा UPI व्यवहार प्रलंबित (Pending) असेल आणि तुम्ही त्याची स्थिती वारंवार तपासत असाल, तर आता यावरही मर्यादा येणार आहे.
* फक्त ३ वेळा तपासणी: तुम्ही एका प्रलंबित व्यवहाराची स्थिती दिवसातून फक्त ३ वेळाच तपासू शकाल.
* ९० सेकंदांचे अंतर: प्रत्येक तपासणी दरम्यान किमान ९० सेकंदांचे अंतर असणे बंधनकारक असेल.
फायदा काय? यामुळे सिस्टिमवरील अनावश्यक क्वेरी (Queries) कमी होतील, ज्यामुळे एकूणच व्यवहारांची प्रक्रिया वेगवान होण्यास मदत होईल.
४. सुरक्षिततेसाठी महत्त्वाचे बदल
UPI व्यवहारांना अधिक सुरक्षित बनवण्यासाठी NPCI ने काही महत्त्वपूर्ण पाऊले उचलली आहेत:
* शिल्लक दर्शवणे बंधनकारक: प्रत्येक यशस्वी UPI व्यवहारानंतर बँकांना तुमच्या खात्यातील उपलब्ध शिल्लक (Available Balance) दर्शवणे बंधनकारक असेल. यामुळे तुम्हाला पुन्हा-पुन्हा बॅलन्स तपासण्याची गरज पडणार नाही.
* प्राप्तकर्त्याचे नाव दिसेल: आता पैसे पाठवण्यापूर्वी, UPI ॲप तुम्हाला प्राप्तकर्त्याचे नोंदणीकृत बँकेचे नाव दाखवेल. यामुळे चुकून चुकीच्या व्यक्तीकडे पैसे जाण्याची शक्यता कमी होईल आणि फसवणूक टाळण्यास मदत होईल.
* रिव्हर्सल रिक्वेस्ट मर्यादा: तुम्ही ३० दिवसांच्या कालावधीत जास्तीत जास्त १० पेमेंट रिक्वेस्ट करू शकता.
५. बँका आणि UPI ॲप्ससाठी कठोर नियम
NPCI आता बँका आणि UPI ॲप्ससाठी काही कठोर नियम लागू करत आहे:
* API वापराचे निरीक्षण: NPCI आता API (ॲप्लिकेशन प्रोग्रामिंग इंटरफेस) च्या वापराचे अधिक काटेकोरपणे निरीक्षण करेल.
* नियमांचे पालन न केल्यास कारवाई: नियमांचे पालन न करणाऱ्या बँका आणि UPI ॲप्सना दंड किंवा नवीन वापरकर्त्यांना जोडण्यावर निर्बंध यांसारख्या कारवाईला सामोरे जावे लागू शकते.
* सिस्टिम ऑडिट: बँकांना त्यांच्या सिस्टिमचे ऑडिट करून API वापराचे पुनरावलोकन करण्यास सांगितले आहे, ज्याचे अहवाल ऑगस्ट २०२५ अखेरपर्यंत सादर करावे लागतील.
बोनस: ३१ ऑगस्ट २०२५ पासून क्रेडिट लाईन UPI शी लिंक होणार!
१ ऑगस्टच्या बदलांव्यतिरिक्त, ३१ ऑगस्ट २०२५ पासून एक खूप मोठा बदल येणार आहे. तो म्हणजे तुम्ही तुमच्या पूर्व-मंजूर क्रेडिट लाईन (Pre-sanctioned Credit Lines) UPI शी लिंक करू शकाल!
♦ यामध्ये तुमच्या FD, शेअर्स, बॉण्ड्स, सोने किंवा इतर मालमत्तेवर आधारित कर्ज/ओव्हरड्राफ्ट यांचा समावेश असेल.
♦ यामुळे तुम्ही UPI द्वारे P2P (व्यक्ती ते व्यक्ती), P2PM (व्यक्ती ते व्यापारी) व्यवहार आणि अगदी ATM मधून रोख रक्कमही काढू शकाल.
♦ यासाठी दैनंदिन मर्यादा असतील: पेमेंटसाठी ₹१ लाख, रोख काढण्यासाठी ₹१०,००० आणि दररोज २० P2P हस्तांतरणे.
हा बदल UPI ला केवळ पेमेंट मोडपुरते मर्यादित न ठेवता, एक पूर्ण क्रेडिट प्लॅटफॉर्म बनवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
निष्कर्ष
या सर्व बदलांमुळे तुमच्या दैनंदिन UPI वापरात फारसा अडथळा येणार नाही. उलट, ते UPI प्रणाली अधिक स्थिर, सुरक्षित आणि कार्यक्षम बनवण्यासाठी आहेत. थोडक्यात, तुम्हाला UPI वापरण्याचा चांगला अनुभव मिळेल. तर, घाबरू जाऊ नका, हे बदल स्वीकारा आणि UPI वापरणे सुरू ठेवा!
या बदलांबद्दल तुमचे काय मत आहे? तुमचा अभिप्राय खालील कमेंट बॉक्समध्ये शेअर करा!